HEMOLIZA HEMOLIZA Uputa: Budući da je hemoliza uzorka najčešći uzrok neprihvaćanja uzoraka za analizu u daljnjem tekstu navodimo najčešće uzroke hemolize kao i utjecaj hemolize na pojedine analize. Učestalost hemolize u uzorcima koji su poslani u laboratorij na kliničko-kemijsko ispitivanje je oko 3,3%. O hemolizi in vivo radi se samo u oko 3,2% svih hemoliziranih uzoraka.Hemoliza je oslobađanje staničnih sastojaka iz eritrocita, trombocita i leukocita u izvanstaničnu tekućinu, tj. plazmu ili serum. Vidljiva je kao crveno obojenje plazme ili seruma nakon centrifugiranja uzorka kad je koncentracija hemoglobina veća od 0,3 g/L Vrste hemolize• hemoliza in vitro je čimbenik interferencije; nastaje za vrijeme ili nakon uzimanja uzorka• hemoliza in vivo je biološki čimbenik Uzroci hemolize in vitroUzroci hemolize tijekom uzimanja krvi:• jaka aspiracija (upotreba tankih igala rjeđe dovodi do hemolize nego upotreba debljih; turbulencija te količina i brzina protoka su manji)• djelomična opstrukcija venskog ili arterijskog katetera• uzimanje uzorka štrcaljkom i zatim razdvajanje u nekoliko epruveta Uzroci hemolize nakon uzimanja krvi:• presnažno miješanje krvi• centrifugiranje krvi prije potpunog zgrušavanja• centrifugiranje djelomično zgrušanih uzoraka bolesnika koji dobivaju antikoagulanse• pozitivan ili negativan tlak u epruvetama• razrjeđivanje krvi hipotoničnom otopinom• zamrzavanje i odmrzavanje pune krvi• čuvanje ili transport pune krvi na temperaturi okoline Hemoliza kao čimbenik interferencije• povećanje ili smanjenje koncentracije sastojaka u plazmi/serumu zbog koncentracijskog gradijenta između stanica i plazme• interferiranje staničnih sastojaka u kemijskim i biokemijskim reakcijama (npr. pseudoperoksidazna aktivnost hemoglobina smeta određivanju bilirubina, adenilat-kinaza određivanju CK)• optička interferencija hemoglobina u spektrofotometrijskim mjerenjimaU večini slučajeva, hemoliza uzrokuje interferenciju unutar referentnog intervala ili kod vrijednosti na gornjoj granici intervala (nivo odluke). Za bilo koji analit utjecaj hemolize na analit koji je u granici referentnih intervala je bitno veći nego kod izrazito patoloških vrijednosti. Analiti koji najviše podliježu interferenciji zbog hemolizeAspartat-aminotransferaza (AST)Laktat-dehidrogenaza (LD)KalijAnorganski fosfatiBilirubinAmonijakElektroforeza serumskih proteinaFolna kiselinaNSE